Wat is MDT

Tijdens de Maatschappelijke Diensttijd (MDT) zetten jongeren tussen de 12 en 30 jaar zich vrijwillig in voor een ander. Hierbij kunnen ze hun talenten ontdekken en ontmoeten ze andere mensen. Ze geven bijvoorbeeld taalles aan statushouders of organiseren samen een maatschappelijk evenement.

Ontstaan MDT

MDT is opgezet door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Dit in samenwerking met:

• jongeren;
• maatschappelijke organisaties;
• Nationale Jeugdraad (NJR);
• Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV);
• ministerie van Sociale  Zaken en Werkgelegenheid (SZW);
• ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

In het regeerakkoord van 2017 is de invoering van MDT opgenomen. Na een periode van 2 jaar met experimenten is MDT in 2020 officieel gestart.

MDT: 3 pijlers

Vanuit de doelstellingen van MDT zijn 3 pijlers opgesteld:

• iets doen voor een ander en/of de samenleving;
• talentontwikkeling;
• betekenisvolle ontmoetingen. Jongeren ontmoeten bijvoorbeeld mensen buiten hun eigen leefwereld.

‘MDT zet jongeren in beweging’

Lees hieronder eerder opgedane ervaring van jongeren die deelnamen aan een MDT-project: 

Ik heb een angststoornis en zat een paar jaar geleden veel thuis.
Ik vond het lastig om alleen naar buiten te gaan. Toch wilde ik graag iets betekenen voor de samenleving. Een kennis van mij wees mij toen op MDT. Dat sprak mij heel erg aan, dus heb ik contact gelegd.
‍
Mijn MDT was bij een ouderencentrum, waar ik meehielp met het organiseren van spelletjes en andere activiteiten. Dat ging zo vanzelf dat de ouderen dachten dat ik daar werkte. Het voelde fijn om iets voor ze te kunnen betekenen. Ondertussen bloeide ik op, omdat ik in contact kwam met mensen die ik anders niet snel zou ontmoeten. Ik leerde ook serieuze dingen, bijvoorbeeld hoe je het beste om kunt gaan met mensen met dementie.
‍
Door mijn MDT ben ik mij veel beter gaan voelen. Ik werd gezien en gehoord door mijn collega’s van het ouderencentrum en mijn coach van MDT. Het was een veilige omgeving. Ik kon uit mijn ‘angstbubbel’ komen, iets betekenen voor de maatschappij en ouderen een glimlach bezorgen. Nu weet ik beter wat ik wil en wat bij mij past. Ik wil rechten gaan studeren en ben heel benieuwd wat de toekomst mij gaat brengen! Na het MDT-traject ben ik als vrijwilliger bij het ouderencentrum blijven werken, omdat het mij zo’n goed gevoel geeft.
‍
Na mijn MDT kreeg ik op Instagram een oproep voor het MDT-jongerenpanel en ik voelde mij meteen aangesproken. Ik werd gekozen en mag nu meedenken over de ontwikkeling van MDT. De ene keer geef ik mijn mening over de vormgeving van een certificaat en de andere keer geef ik tips over het betrekken van jongeren. De vraag is telkens verschillend en er wordt echt iets met mijn mening gedaan. Ik heb niet veel mensen in mijn omgeving waarmee ik over de politiek en maatschappelijke thema’s kan praten, dan gaat het toch al snel over mode en Social media. Nu kan ik over serieuze onderwerpen praten met mensen van mijn eigen leeftijd en impact maken.
‍
Dankzij MDT heb ik meer zelfvertrouwen gekregen, geleerd door te zetten en positief te denken. Ik ben meer gaan ondernemen in mijn dagelijks leven, ondanks de angst. Dat zijn dingen die ik voor altijd meeneem. Ik gun elke jongere een MDT en weet zeker dat het iedereen goed zou doen om uit je comfort zone te komen. Juist ook voor de jongeren, die net zoals ik, worstelen met mentale uitdagingen. Er zijn al veel verschillende MDT-projecten en ik hoop dat dat er nog veel meer gaan worden. MDT zet jongeren in beweging!

‘De ervaringen die jongeren via MDT opdoen zijn enorm waardevol.’

Het is heel mooi om te zien welke groei MDT de afgelopen jaren heeft doorgemaakt. Het programma is uitgegroeid tot een landelijk dekkend netwerk. Vele inspanningen vanuit het hele land zorgden ervoor dat die groei ook in 2023 kon doorzetten. De impact is wederom vergroot en het MDT-netwerk is nóg verder uitgebreid.

Wendbaarheid

MDT is stevig ingebed in het maatschappelijk veld en heeft daarmee goed zicht op de continu veranderende behoeften van jongeren en de maatschappij. Dit zorgt ervoor dat MDT wendbaar is en kan inspelen op urgente maatschappelijke thema’s en vraagstukken. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking die in 2023 is opgezet met Giro555 met als doel dat MDT-jongeren in actie kunnen komen op het moment dat er een crisis speelt en er een landelijke actie wordt georganiseerd.

Samenwerking MDT en Giro555
‍MDT werkt samen met Giro555 om landelijke hulpacties onder de aandacht te brengen bij het MDT-netwerk en MDT-jongeren. Giro555 is een samenwerkingsverband van Nederlandse hulporganisaties dat in actie komt bij grote humanitaire rampen. In geval van grote rampen is Nederland één van de meest vrijgevige landen ter wereld. Dit komt voor een belangrijk deel door het succes van Giro555.
Het wordt voor Giro555 steeds lastiger om jongeren te bereiken. Deze doelgroep bereik je immers niet met televisie-uitzendingen en belpanels. Dankzij de samenwerking tussen MDT en Giro555 wordt bijgedragen aan het doorgeven van Giro555 als ‘cultureel erfgoed’ aan de jongere generaties. Ook helpt het MDT bij de positionering als een maatschappelijk relevant programma bij jongeren, de politiek en andere stakeholders: een programma dat kan inspelen op actuele ontwikkelingen en jongeren kan mobiliseren.  
In het najaar van 2023 is een ‘quick response’-aanpak ontwikkeld
en een ‘quick response’-team aangesteld binnen het MDT-kernteam. Op deze manier staat MDT direct klaar om aan te haken bij een landelijke actie van Giro555. Het MDT-netwerk en MDT-jongeren worden op zo’n moment opgeroepen om acties op te zetten ten behoeve van Giro555 of deel te nemen aan bestaande acties.
In december 2023 is de samenwerking tussen MDT en Giro555 aangekondigd via onder andere een mailing naar het volledige MDT-netwerk (1928 uitgestuurde mails). Hiervoor is een flow ingericht zodat geïnteresseerden hun gegevens achter kunnen laten, waardoor MDT meer inzicht krijgt in de behoeften vanuit het netwerk. Daarnaast worden er PR-acties voorbereid om meer bekendheid voor de
samenwerking te genereren.

Maatschappelijke thema's

MDT-projecten raken veel verschillende maatschappelijke thema’s en spelen in op diverse behoeften vanuit de samenleving en jongeren zelf. In 2022 zijn vijf thema’s geïdentificeerd waarbij MDT extra van waarde kan zijn.  

Deze thema’s zijn op verschillende manieren aangedragen. De thema’s eenzaamheid, kansengelijkheid en inburgering en integratie komen uit het coalitieakkoord Kabinet Rutte IV 2022. Het MDT-jongerenpanel heeft het thema mentale gezondheid aangedragen. En als laatste is gebleken dat MDT en de sportwereld veel dezelfde doelstellingen hebben, zoals het activeren van jongeren en het bevorderen van sociale participatie. Om deze reden is sport als vijfde thema opgenomen.

Het afgelopen jaar heeft MDT extra ingezet op deze thema’s, omdat de uitdagingen groot zijn. Daarnaast zet MDT in op het inzichtelijk maken van de maatschappelijke waarde en impact van MDT-projecten

voor jongeren, lokale- en nationale overheden en andere belangrijke stakeholders. In 2023 is een start gemaakt met het opstellen van maatschappelijke businesscases.
De maatschappelijke thema’s en businesscases vormen samen de ‘thematische aanpak’ van MDT.

1. Eenzaamheid
2. Inburgering en integratie
3. Kansengelijkheid (met speciale aandacht voor het thema schulden)
4. Mentale gezondheid
5. Sport
6. Maatschappelijke businesscases

In het kader van deze aanpak wordt intensief samengewerkt met verschillende ministeries en lokale overheden zoals gemeentes en het onderwijs. Het doel is om MDT aan te laten sluiten op bestaand beleid en urgente maatschappelijke opgaven.
Tegelijkertijd gebruiken landelijke en lokale beleidsmakers MDT om invulling te geven aan reguliere beleidsprogramma’s en wordt MDT steeds meer opgenomen in landelijk en lokaal beleid.

Eenzaamheid

Intro
In het coalitieakkoord ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’ is benoemd dat waardig ouder worden een belangrijk maatschappelijk thema is en dat ontmoetingen tussen jongeren en ouderen - via MDT - daar een belangrijke positieve bijdrage aan kunnen leveren. MDT zet niet alleen in op ‘waardig ouder worden’, maar ook op het tegengaan van eenzaamheid onder andere doelgroepen.

Het tegengaan van eenzaamheid is verbonden aan twee pijlers van MDT: het ontmoeten van anderen buiten de eigen leefwereld en iets doen voor een ander. Bovendien kan het meedoen aan een MDT-project bijdragen aan het ervaren van meer zingeving, wat eenzaamheid kan verminderen. Deze meerwaarde van MDT voor het tegengaan van eenzaamheid werkt twee kanten op. MDT-deelnemers helpen andere mensen (ouderen, nieuwkomers, jongeren of mensen met een beperking) en een MDT-project kan bijdragen aan het verminderen van eenzaamheid onder de deelnemende jongeren zelf.

Voortgang thematische aanpak eenzaamheid 2023
MDT werkt samen met het actieprogramma Eén tegen eenzaamheid van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, met als doelstelling elkaar te versterken en eenzaamheid tegen te gaan. Eén tegen eenzaamheid vermindert eenzaamheid door lokale coalities te smeden van gemeenten, maatschappelijke organisaties, bedrijven, burgerinitiatieven en instellingen.
‍
Eén tegen eenzaamheid en MDT hebben een kwartiermaker aangesteld, omdat het een uitdaging is om goed aan te sluiten op lokaal beleid van bijvoorbeeld gemeenten op het thema eenzaamheid. De kwartiermaker enthousiasmeert en ondersteunt gemeenten bij het toepassen van MDT voor de vermindering van eenzaamheid in hun lokale coalities.

De samenwerking heeft in 2023 het volgende opgeleverd:

• MDT is toegetreden tot de Nationale Coalitie van
  Eén tegen eenzaamheid om de samenwerking tussen beide partijen te versterken.
• MDT is opgenomen in de tool kit van Eén tegen
  eenzaamheid als één van de instrumenten om
  eenzaamheid te verminderen.
• 80% van de gemeenten is aangesloten bij Eén tegen eenzaamheid en wordt via mailing, Webinar en
  adviseurs bereikt over het aanbod van MDT en bijvoorbeeld nieuwe subsidieregelingen.

Eenzaamheid kan iedereen overkomen, zo blijkt wel uit de verhalen van verschillende MDT-deelnemers en leden van het MDT-jongerenpanel. Door het faciliteren van ontmoetingen en het tegengaan van eenzaamheid draagt MDT ook bij aan het verbeteren van de mentale gezondheid van jongeren. Van de reguliere MDT-projecten in 2023
was 13% concreet bezig met het thema eenzaamheid. Daarnaast heeft 28% van de MDT-projecten eenzaamheid genoemd in de subsidieaanvraag.  

Fenne (20)

zocht zinvol vrijwilligerswerk. Ze kwam terecht bij MDT-project 2FixIt en werd als buddy gekoppeld aan Valerie (21), die in een rolstoel zit. Samen willen de meiden iets betekenen voor anderen. Met hun gemeenschappelijke liefde voor spelletjes is het plan snel duidelijk: ze organiseren een spelletjesdag. Fenne: ‘Door 2FixIt kom ik buiten mijn eigen bubbel, dat is waardevol. Mensen zeuren soms over de kleinste dingen, ik heb hier geleerd om beter te relativeren.’

Valerie en Fenne

hebben net een potje Clever achter de rug als we ze spreken. Het is een van de spelletjes die op de lijst staat voor de spelletjesdag. En, wie won er? ‘Ik’, zegt Fenne lachend. ‘Maar de vorige keer won Valerie! We wisselen elkaar mooi af.’ Welke spelletjes er tijdens het event nog meer gespeeld worden, weet ze nog niet. ‘Dat moeten we nog onderzoeken. We willen graag bekende spelletjes, en ze moeten niet uren duren.’

Dankzij 2FixIt noemen de twee elkaar sinds afgelopen november buddy. Bij dit MDT-project van stichting HandicapNL maken jongeren samen met een leeftijdsgenoot het verschil voor minimaal tien mensen, bijvoorbeeld door een event te organiseren. Fenne zocht een buddyproject en kwam bij 2FixIt terecht. ‘Ik vind het bijzonder en leerzaam om op die manier iets bij te dragen aan de maatschappij. En het leek me ook gewoon gezellig.’‘ Ik vind het bijzonder en leerzaam om op deze manier iets bij te dragen aan de maatschappij.’

‘Het leven stopt niet als je in een rolstoel zit’

Zo werd de match met Valerie gemaakt. Op haar dertiende kreeg Valerie een hersentumor. Tijdens een operatie ging het mis en kreeg ze een hersenbloeding. Sindsdien zit ze in een rolstoel. ‘Vóór mijn tumor reed ik paard en zat ik op een reguliere school. Ik kan niks meer wat ik daarvoor deed. Dat was natuurlijk wel moeilijk.’ Toch lukt het Valerie om positief te blijven. ‘Mijn moeder zat op dat moment ook in een rolstoel. Door haar zag ik meteen: het leven stopt niet als je in een rolstoel zit. Je kunt nog heel veel dingen doen.’

‘Met de rolstoel challenge wilden we mensen bewust maken hoe het is om in een rolstoel te zitten. We mochten het idee zelf bedenken en vormgeven, heel leerzaam.’

Rolstoel challenge

Een evenement organiseren is voor Valerie niet nieuw. Eerder organiseerde ze samen met een andere buddy de Rolstoel challenge. ‘Met de Rolstoel challenge wilden we mensen bewust maken hoe het is om in een rolstoel te zitten. Wat is lastig en wat kan je juist nog wel? Een groep mensen, met en zonder handicap, legde een parcours af in een rolstoel. We mochten het idee zelf bedenken en vormgeven, heel leerzaam. We kregen veel positieve reacties. Voor het organiseren moest ik veel mensen bellen, ik ontdekte dat ik dat best goed kan.’

En die vaardigheid komt wellicht goed van pas bij het komende project. Voor de spelletjes dag moeten ze nog veel regelen, vertelt Fenne. ‘De volgende stap is een datum bepalen. We onderzoeken ook nog wat onze doelgroep precies wordt, en hoe we hen kunnen bereiken. Het lijkt ons mooi om mensen met en zonder beperking samen te brengen.’ Genoeg werk aan de winkel dus. Om te brainstormen komen de twee elke woensdag samen. Welke vorm de spelletjes dag ook krijgt, het doel is helder: ‘We willen gewoon dat iedereen een leuke dag heeft.’

‘We onderzoeken ook nog wat onze doelgroep precies wordt, en hoe we hen kunnen bereiken. Het lijkt ons mooi om mensen met en zonder beperking samen te brengen.’

Ervaringsverhalen

Mare (20), Deelnemer MDT Zoek het uit!

“Het gaat nu best wel goed met mij. Dat is tijdens MDT heel geleidelijk verbeterd en daar ben ik heel blij om. Ik laat mezelf meer zien en heb veel meer zelfvertrouwen. Ik vind het makkelijker om met mensen te communiceren. Die drempel die ik eerst ervaarde, is een kleine plint geworden.”

Rashawn (20), Deelnemer MDT Young Impact

“Ik zag hoe mensen loskwamen door te praten over hun problemen. Het helpt, omdat je je niet meer alleen voelt. Je realiseert je: ik ben niet de enige die
zich eenzaam voelt. MDT verdient echt meer bekendheid. Het is iets wat ons allemaal kan helpen.”

Isabelle (24), Deelnemer MDT Fair Future Generators

“Alles wat ik nu geleerd heb, kan ik inzetten om mensen te helpen die ook een actie willen opzetten voor het klimaat. Het is heel goed dat wij opstaan voor wat we belangrijk vinden. Dat wij onze stem laten horen. Onze stem doet ertoe. Dat idee wil ik graag doorgeven aan anderen.”

Fadoua (30), Deelnemer MDT Follow Your Dreams

“Je moet op je zestiende of zeventiende al kiezen wat je wilt doen. Veel jongeren weten dan nog helemaal niet wie ze echt zijn. Bij MDT Follow Your Dreams voelde ik me gezien, gehoord en begrepen. Ik voelde dat ik weer een doel had, dat ik niet voor niets op aarde was. Dat gevoel was zo fijn, zo sterk en zo krachtig.”

Roseline (22), Deelnemer MDT Jong + Oud = Goud

“Ik wilde naast mijn baan graag iets voor ouderen doen. Ik vind het een heel somber idee dat sommigen vereenzamen en de zin in het leven verliezen. Het geeft me een heel positief gevoel dat ik echt kan doen voor Simone (red. oudere waar Roseline als maatje aan gekoppeld is). Ik vind het leuk dat zij zo geïnteresseerd is in mijn achtergrond, mijn leven en dat ik een inkijkje krijg in hoe haar leven was en nu is.”

M’hamed Yahia, Sociaal werker bij LEV

“Positieve bekrachtiging is enorm belangrijk voor jongeren en hun ontwikkeling. MDT is een goed
instrument om jongeren nieuwe vaardigheden op te laten doen en hen te laten ervaren dat ze van betekenis kunnen zijn voor de maatschappij. Als ze die erkenning vervolgens ook terugkrijgen vanuit jongerenwerkers, docenten of ouders, dan groeien ze écht. Daarnaast helpt MDT jongeren om een netwerk op te bouwen. Zo kunnen ze toewerken naar een stabiele toekomst.”